Z SERCEM DO HISTORII – ŚLADAMI RODZINY HERZ
W ramach projektu „Z sercem do historii – śladami rodziny Herz” grupa wolontariuszy stworzyła szereg działań artystycznych poświęconych żydowskiej rodzinie Herz, związanej z przedwojennymi dziejami Kamienicy Oppenheimów.
____
- Żydowska rodzina Herz była związana z kamienicą przy pl. Solnym 4 od 1894 roku, gdy Ludwig Herz otworzył na parterze sklep obuwniczy. Przez kolejne kilkadziesiąt lat Herzowie rozwijali swoją firmę, wprowadzając sprzedaż wysyłkową, dzięki której ich buty trafiały na niemal wszystkie kontynenty. W Breslau/Wrocławiu toczyło się także ich codzienne życie, które uległo diametralnej zmianie w nazistowskich Niemczech. Pod koniec lat 30. XX wieku rodzina Herz i inni żydowscy mieszkańcy kamienicy doświadczali coraz większych represji, w wyniku których zostali zmuszeni do emigracji, bądź zostali deportowani do obozów koncentracyjnych i zamordowani.
Teraz, po kilkudziesięciu latach od tych wydarzeń, w ich dawnym domu ma siedzibę OP ENHEIM – prywatna instytucja kultury, która stała się depozytariuszem pamięci o mieszkańcach tego miejsca. To właśnie historia rodziny Herz zainspirowała nas do nazwania sali na 5. piętrze kamienicy Salonem Herz i to właśnie tutaj 28 listopada został zainaugurowany projekt „Z sercem do historii – śladami rodziny Herz”.
- Zaprosiliśmy wolontariuszy do stworzenia projektu edukacyjnego i artystycznego opowiadającego o życiu oraz rodzinnym biznesie obuwniczym Herzów w przedwojennym Wrocławiu. Uczestnicy wzięli udział w serii spotkań integracyjnych i warsztatowych, poznając historię oraz materiały źródłowe, które otrzymaliśmy od potomków rodziny. Następnie wymyślili i zrealizowali w podgrupach różnorodne działania, które w kreatywny sposób przekazują wiedzę i zachęcają do poznania historii rodziny.
- Projekt jest także częścią upamiętniania mieszkańców kamienicy w postaci „Stolpersteine”, czyli „kamieni pamięci”, które wkrótce planujemy wmurować w posadzkę przed naszą siedzibą.
- Działania zrealizowane w ramach projektu:
OGŁOSZENIE
Zespół: Laura Gizicka, Angelika Stefaniak
W ramach tego działania powstały dwa wzory ogłoszenia z wykorzystaniem historycznych fotografii przedstawiających członków rodziny Herz i Kamienicę Oppenheimów. Ogłoszenie to forma akcji plakatowej, która miała zaintrygować przechodniów i zachęcić ich do wzięcia udziału w inauguracji projektu oraz poznania historii rodziny Herz. Pomysł czerpał inspirację z estetyki i stylu ogłoszenia „poszukiwany/poszukiwana”, a wolontariusze rozwiesili plakaty ze zrywkami w różnych miejscach miasta, w tym w witrynach partnerskich instytucji.
- ____
- WITRYNA HERZ
Zespół: Gabriela Błaszyńska, Julia Rajtor
Witryna Herz to prawdziwa witryna sklepowa przy ul. Kiełbaśniczej 1, która dzięki uprzejmości właścicieli pasmanterii „Guzik” przeobraziła się w wystawę o rodzinie Herz. Na mapie, będącej tłem ekspozycji, zostały przedstawione miejsca związane z historią rodziny i połączone ze sobą śladami stóp. Na pierwszym planie znalazły się różne buty, w tym półbut znany z pocztówki reklamowej z imieniem i nazwiskiem Ludwiga Herza po wewnętrznej stronie cholewki. Nad nimi zawisło duże logo firmy z sercem. Autorki nawiązały do witryny sklepu, który w latach 1894–1938 znajdował się na parterze Kamienicy Oppenheimów (obecnie jest to restauracja i realizacja działania w tym miejscu nie była możliwa). Na mapie zostały także zaznaczone miejsca związane z losem członków rodziny po nasileniu prześladowań w nazistowskich Niemczech.
____
RZEŹBA „MEMORIAŁ”
Autorka: Natalia Komorowska
- Rzeźba „Memoriał” przedstawia zamknięty w szklanej strukturze odcisk kształtu buta, który reprezentuje obuwniczą profesję rodziny Herz. Obiekt powstał podczas celowej destrukcji i ponownego złączenia fragmentów szklanej tafli w wysokich temperaturach. Materiał i proces technologiczny wykonania szklanej formy nawiązują do witryny sklepu i tragicznych wydarzeń pogromu Żydów w nazistowskich Niemczech podczas tzw. „Nocy kryształowej” z 9/10 listopada 1938 roku.
- ____
BAJKA “BUT Z HISTORIĄ”
Zespół: Renata Bardzik-Miłosz, Grzegorz Chojnacki, Laura Gizicka, Wiktoria Mazurczyk, Edyta Rabska, Angelika Stefaniak
- Bajka “But z historią” to bajka dla dzieci i dorosłych, która opowiada o procesie szycia butów, losach rodziny Herz i Kamienicy Oppenheimów. Wolontariusze wspólnie napisali wierszowany tekst oraz własnoręcznie go zilustrowali. Część egzemplarzy została ręcznie zszyta czerwoną muliną, która nawiązuje do sznurówek, a kolorem – do serca z logo sklepu. W bajce znalazły się motywy lekkie i żartobliwe, a nawet fantastyczne, związane z procesem tworzenia butów, w którym pomagają różne zwierzęta. Zostały do niej wplecione elementy edukacyjne, takie jak budowa buta, a końcu znajduje się kolorowanka. Tekst wprowadza także trudniejsze aspekty związane z dramatem wojny, losami rodziny i sklepu oraz zniszczeniem całego miasta. Ostateczny wydźwięk bajki przynosi jednak nadzieję w postaci pielęgnowania historii w pamięci kolejnych pokoleń.
- ____
STRONA WWW.HERZ-BUTY.COM
- Zespół:: Anna Klocek, Maja Majczak, Wiktoria Mazurczyk, Edyta Rabska
- Strona internetowa WWW.HERZ-BUTY.COM pokazuje jak mógłby wyglądać sklep obuwniczy Herz, gdyby istniał dziś. Dizajn strony został zainspirowany logo i hasłami reklamowmi firmy Herz z XIX i XX wieku, a następnie uwspółcześniony. Strona wygląda jak nowoczesny sklep internetowy z butami, w którym pod różnymi produktami zostały zamieszczone informacje o rodzinie Herz, np. zestaw ślubny informuje o weselu Hilde i Waltera Herz w 1922 roku.
- ____
AUDIOPRZEWODNIK
Zespół: Kacper Sawicki, Michał Stefański
- Audioprzewodnik stanowi nowoczesną formę narracji o rodzinie Herz, dzięki której można było utworzyć trasę spacerową po miejscach związanych z rodziną Herz i z żydowskimi Breslauerami. Dzięki współpracy z firmą StoryPlanetGo możliwa była publikacja trasy spacerowej na darmowej platformie, która działa jak interaktywny przewodnik w aplikacji na smartfona.
____
- POCZTÓWKI
Zespół: Anna Klocek, Maja Majczak, Marta Wiśniewska
- Pocztówki to działanie o charakterze mail art, zainspirowane wysyłkową formą sprzedaży obuwia realizowaną przez rodzinę Herz i kolekcją pocztówek z całego świata, które są w posiadaniu Fundacji OP ENHEIM. Wolontariusze stworzyli cztery projekty kartek pocztowych z archiwalnymi zdjęciami i krótkimi tekstami o rodzinie Herz, następnie wysłali kartki do różnych instytucji w Polsce i na świecie, przyczyniając się do rozpowszechnienia wiedzy o projekcie i kartkach.
- ____
Koncepcja i koordynacja projektu: Karolina Jara
Koordynacja wolontariuszy i produkcja: Tomasz Woydyłło
Wsparcie procesu kreatywnego: Magdalena Kreis
Wsparcie graficzne: Jerzy Mossakowski
Projekt finansowany jest przez Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, Ambasadę Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie, Fundację OP ENHEIM oraz Fundację Urban Memory w ramach projektu „NeDiPa: Negotiating Difficult Pasts” dzięki wsparciu Unii Europejskiej w ramach programu Citizens, Equality, Rights and Values (CERV).
____
- Organizatorzy: OP ENHEIM, Urban Memory Foundation, Niemiecko-Polska Fundacja Ochrony Zabytków Kultury
- Wsparcie finansowe: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, Ambasada Republiki Federalnej Niemiec Warszawa, NeDiPa (Negotiating Difficult Pasts, Unia Europejska
- Partnerzy: Młoda Polska, StoryPlanetGo, Stowarzyszenie Dolnośląskie Forum Integracyjne, Pasmanteria Guzik we Wrocławiu